Keyingi vaqtlarda kun sayin kompyuterlardan ijtimoiy-iqtisodiy hayotning barcha sohalarida yanada kengroq foydalanib kelinmoqda. Jumladan, tibbiyot, iqtisod va ta'lim sohalarida ham koСplab zamonaviy metodlar kompyuter texnologiyalariga asoslanib qoСllanilmoqda. Tibbiyotda UZI yoki kompyuterli tomografiya kabi tekshiruv uslublarini yangi axborot texnologiyalarisiz tasavvur qilib boСlmaydi. Biroq ancha "qadimgi" tekshirish va tashxis metodlariga ham kompyuterlar borgan sari faol kirib bormoqda. Kardiogramma va qon analizi, koСz ichining va tishlar holatini tekshirish - hozirgi kunda kompyuterlardan foydalanilayotgan tibbiyot sohalarini sanab oСtish juda qiyin.
Biroq hozirgi kunga kelib, tibbiyotda kompyuterlardan faqat tashhis ishlari bilan cheklanilmaydi. Turli kasalliklarni davolashning toСgСri rejasini tuzishdan tortib, muolajalarni amalga oshirish paytida turli tibbiyot uskunalarini boshqarishgacha boСlgan ishlarda ulardan faol foydalanilmoqda.
Bundan tashqari, hozirgi kunda kompyuterlar biror kasallikka chalinganlarning kundalik turmushlarida ham yordam berib kelmoqda. Bugungi kunda bemor va imkoniyatlari cheklangan insonlar uchun moСljallangan kompyuterlar bilan boshqariladigan koСplab sonli qurilma va moslamalar yaratilgan. Shunday qilib, tibbiyotda: sogСligСingiz holatini nazorat qilish uchun mikrokompyuter, "fikrlash kuchini" kompyuter bilan boshqaramiz, robotlashtirilgan protezlar, robot-jarrohlar, robot koСzi ojiz insonlarga yordam beradi, uch oСlchamli exokardiogramma va yurak kasalliklarini tashxis qilish, mikroskopik robotlar, jarroh-oftalmologlar, mobil poliklinikalar va elektron dorixona kioskalari, talabalar robotlarda ish oСrganadilar, kompyuterlar foydalanuvchilar kayfiyatini aniqlashga oСrganib oladilar.
Monitor oldida uzoq vaqt oСtirib ishlaydiganlar kompyuter bilan me'yoridan ortiq muloqotda boСlish sogСliqqa zararliligini bilishlari kerak. Ayrim kasbiy kasalliklar, ularning oldini olish usullari va bu kasalliklarni davolash metodlarini bilish foydadan holi emas. SogСliq uchun xavfsiz boСlgan kompyuter va dasturiy ta'minotni qanday tanlab olish, ish joyini tashkil qilishni bilish zarur.
Kompyuter bilan ishlashda insonga ta'sir koСrsatuvchi asosiy omillar:
Х uzoq vaqt davomida oСtirib ishlash,
Х monitorning elektromagnit nurlari ta'siri,
Х koСz charchashi, koСp ishlashi,
Х bilaklar boСgСinlarining toliqishi,
Х axborotni yoСqotib qoСyish vaziyatlaridagi ruhiy zoСriqish holati.
Kompyuter oldida oСtirib ishlashda goСyo inson erkin joylashgandek boСladi, biroq bunday holat organizm uchun majburiy va noqulay hisoblanadi: boСyin, muskullari, bosh, qoСl va yelkalar boСgСinlari tarang holatda, shu sababli osteoxondroz, bolalarda esa skolioz yuzaga kelish xavfi mavjud. KoСp vaqt mobaynida oСtirib ishlaydigan insonlarda kursi suyanchigСi va tanasi oСrtasida issiq kompress hosil boСladi, bu esa inson organizmida gaz, qon turib qolishiga olib keladi, natijada prostatit va gemorroy yuzaga keladi. Bu kasalliklarni davolash uzoq vaqt talab etadi va yoqimsiz holatlarda davom etadi.
Bundan tashqari, kam harakatli hayot tarzi koСpincha semirib ketishga olib keladi. Elektromagnit nurlari zamonaviy monitorlar salomatlik uchun xavfsiz hisoblanadi, biroq hali toСla xavfsiz emas. Agarda ish joyingizda eskiroq kompyuter turgan boСlsa, yaxshisi undan uzoqroq boСling. KoСzlar matn yoki suratning har bir kichik silkinishini qayd etadilar, ekranning jimirlashini esa juda yaxshi koСradi. KoСz bilan diqqat qilib ishlash koСrish qobiliyati yomonlashishiga olib keladi. Ranglarni, shriftni, foydalanilayotgan dasturlarda oynalar joylashtirilishini, ekranni notoСgСri joylashtirish koСrish qobiliyatiga yomon ta'sir koСrsatadi. Barmoq uchlarining nervlari tugmalarni bosa berishdan goСyo yorilib ketayotgandek boСladi, jonsizlanib qoladi, natijada barmoq uchlari uvishadi. Bu esa bilaklar (muskullar) boСgСinlari va bogСlovchi apparati zararlanishiga olib kelishi mumkin, keyin esa bilaklar doimiy ogСriydigan boСlib qolishi mumkin.
Barcha foydalanuvchilar ham oСzlarining axborotlari qoСshimcha nusxasini doimiy ravishda yaratib bormaydilar. Axir viruslar har doim xavf tugСdirib turadilar, eng yaxshi firmalarning vinchesterlari ham buziladi va eng tajribali dasturchi ham ba'zida boshqa tugmani bosib yuborishi mumkin. natijada bunday stress oqibatida infarkt kelib chiqishi mumkin. Bundan tashqari, kompyuter inson psixikaga ham ta'sir koСrsatadi. Bu mavzu qator tortishuvlarga sabab boСladi. Masalan, kompyuter oСyinlariga berilib ketish, internetga (bogСlanib) qaram boСlib qolish - bu muammolar qanchalik jiddiy? Internetga qaram boСlib qolish, oСyinlarga berilib ketish - bunday holatlar odatda, endi oСrganayotgan foydalanuvchilar uchun, yoki kompyutersiz, shunga oСxshash mashgСulotlar bilan shugСullanganlar uchun xos holatdir. Agarda inson soatlab saytlardan chiqmay berilib ketsa, bunga kompyuter emas, uning oСzi aybdor. Balki bu muammo haqiqatda ham jiddiydir? Bu xususida turli nuqtai nazarlar bildirilgan va bildirilmoqda. Biroq yaxshisi bunday ahvolgacha olib kelmaslik kerak. Kompyuterda uzoq vaqt ishlash turli oqibatlarga olib kelmasligi uchun oСz ish joyi va ish rejimini tashkil etish boСyicha murakkab boСlmagan tavsiyalarni bajarish yetarli boСladi. Har soatda qisqa tanaffus qilish tanaffus paytida qoСl barmoqlari uchun bir necha mashqlarni bajarish zarur.
